De Ierse taal is iets aparts. En dan heb ik het niet eens over het Ierse Gaelic, maar over het Hiberno English, oftewel het Ierse Engels. Niet alleen wordt er hier met veel verschillende Ierse accenten gesproken, ook gebruiken ze hier bijzondere woorden en uitspraken.
Howareya?
Op zich is howareya makkelijk te begrijpen. Het is het heel snel zeggen van ‘How are you?’: hoe gaat het? Tot zo ver niets bijzonders. Het wordt pas lastig als je wat terug wil zeggen. Dat is namelijk niet altijd de bedoeling. Soms is het slechts een begroeting (zoals hi of hello), maar soms is het echt een vraag waar men antwoord op verwacht. Het was mij in het begin niet helemaal duidelijk wanneer je wel en wanneer je niet op deze vraag moet antwoorden. Als een hardloper je voorbij stuift en je een snelle howareya toewerpt, lijkt het mij duidelijk dat je niet hoeft te antwoorden. De snelheidsduivel is immers al meters verder als jij je antwoord uitgesproken hebt. Je zou er natuurlijk voor kunnen kiezen de goede man of vrouw achterna te rennen om al puffend en hijgend te vertellen over je dag, maar ik denk niet dat dit de bedoeling is. Dit kan zelfs als een beetje creepy ervaren worden door de sporter. Ook als het kassameisje bij de supermarkt je begroet met ‘Howareya?’ is het niet gebruikelijk om te antwoorden, maar volstaat een simpele ‘hi’ terug. Tenzij je haar kent, dan kan het een oprechte vraag zijn.
Er zijn geen echte regels voor, het is meer een gevoel. Het vergt enige oefening om dit gevoel te krijgen, maar inmiddels heb ik er niet meer zo’n moeite mee. Toch zit ik er heel soms nog steeds weleens naast. Dan geef ik antwoord en merk ik aan de reactie van de ander dat dit eigenlijk niet de bedoeling was. Een rare blik of een ongemakkelijk lachje als gevolg. Soms zeg ik zelf ‘howareya’, zonder reactie te verwachten en krijg ik een heel verhaal terug. Misschien weten de Ieren het zelf ook wel niet helemaal.
Not too bad
En dan is er nog het antwoord op de ‘howareya’ vraag. Ik heb vroeger op school geleerd dat als iemand je in het Engels vraagt ‘How are you?’, dat je dan antwoord ‘I’m fine, how are you?’. Maar dat zegt NIEMAND in Ierland. I’m good, I’m grand en I’m well zijn allemaal zeer acceptabele antwoorden, maar de meest gehoorde reactie is ‘not too bad’. In het begin moest ik daar vreselijk om lachen. Het gaat niet goed, maar ook niet ál te slecht. Het glas is bij Ieren altijd half vol. Inmiddels betrap ik mezelf er weleens op dit serieus als antwoord te geven. Begin ik langzaam in een echte Ier te veranderen?
Beautiful day
Wie denkt dat Nederlanders veel over het weer praten, is nog nooit in Ierland geweest. Je kan geen winkel instappen of er wordt wel iets over het weer gezegd. Maar ook toevallige voorbijgangers op straat begroeten je vaak met een ‘Beautiful day’. Overal waar ik kom praat ik met mensen over het weer. Er valt ook altijd wel iets over te zeggen. Soms is het goed, soms is het slecht, maar veel vaker is het geen van beide en dat levert interessante praat op.
Bye-ba-ba-ba-bye
Deze uitspraak is vooral populair aan de telefoon. Ieren hangen niet op met een simpele ‘Bye’ of ‘Bye bye’. Nee, het wordt lekker lang gerekt door er nog een aantal bye’s tussen te zetten en deze dan heel snel uit te spreken.
Deadly
Deadly gebruiken ze vaak om dingen te omschrijven. Iets of iemand is deadly. In het begin dacht ik dat dit negatief bedoeld was. Deadly (dodelijk) is namelijk niet erg leuk. Ik zou zelf vooral slangen, giftige spinnen of een ernstig ongeluk beschrijven als deadly. Hier worden er vaak dingen, uitstapjes, films of mensen mee bedoeld. It’s Deadly! betekent simpelweg het is super leuk! Een beetje zoals in mijn tijd de Nederlandse jeugd het woord ‘gruwelijk’ gebruikte om leuke dingen te beschrijven.
Good man yourself
Deze uitdrukking wordt vaak gebruikt om je waardering uit te spreken over iemand acties. Als iemand iets goed gedaan heeft, zeg je ‘Good man yourself’. Het kan ook een vorm zijn om bedankt te zeggen. Er is ook een SMS afkorting voor. Naast LOL en OMG, kan je hier ook GMY op je telefoon voorbij zien komen. Good woman/girl/las yourself kan ook, maar wordt veel minder gebruikt.
Your man
Nee, als Ieren het hebben over your man, hebben ze het niet per se over jouw man. Hier kan iedere willekeurige man mee bedoeld worden. De eerste keer dat ik dit hoorde wist ik dat nog niet en ik was heel verbaasd dat iemand contact had gehad met Remco. Uiteindelijk bleek uit het zinsverband dat het helemaal niet over mijn man ging, maar over een willekeurig ander persoon.
Me local
Hier bedoelen de Ieren hun stamcafé mee. De pub waar ze het meeste komen. Ze scheppen er ook graag over op. Me local heeft het beste bier of is het langste open. En dat terwijl al het bier van dezelfde brouwerij komt en alle pubs zich aan dezelfde wettelijke sluitingstijden moeten houden.
Ride
Met een ride wordt geen ritje in een auto bedoeld, maar een aantrekkelijk persoon. He’s a massive ride! En de liefde bedrijven wordt hier als ‘Riding’ beschreven.
Thanks a mill
Wie bedank je? A mill? Waarom zou je een molen bedanken? Wat doet die molen voor jou? En waarom zeg je dan niet ‘Good mill yourself?’ Nee, Thanks a mill is een afkorting voor thanks a million (de overtreffende trap van onze duizendmaal dank). Ieren korten graag dingen af. Ook dingen die helemaal niet lang genoeg zijn om afgekort te moeten worden. Met grote getallen dingen duidelijk maken stamt uit het Gaelic. Céad Mile Fáilte wordt nog steeds veel gebruikt en betekent honderdduizend keer welkom.
After
Heel veel Engelse uitspraken komen overigens uit het Gaelic. Vaak gebruiken Ieren de letterlijk vertaalde grammatica uit het Iers. Het bekendste voorbeeld is ‘after’. Hiermee beschrijf je dat je iets in het verleden gedaan hebt. ‘I’m after having my breakfast.’ Ik heb ontbeten en nu ben ik ‘after’ mijn ontbijt.
I will
Nog een ander voorbeeld. De woorden ja en nee bestaan niet in het Gaelic. Daar zeg je ‘ik’ en dan een (hulp)werkwoord. In plaats van ja zeggen Ieren daarom heel vaak I will. Het lastige is dat het ook vaak sarcastisch gebruikt wordt. Dan bedoelen ze eigenlijk nee, maar zeggen ze lachend I will. Hoe je het verschil herkent? Tja...
Hoe het niet moet
In veel Amerikaanse films gebruiken Ieren ook vaak de zinnen ‘Top of the morning to you.’ en ‘And the rest of the day to yourself.’ Dit zijn echter helemaal geen Ierse uitspraken, maar door Hollywood bedachte zinnen. Als je dit tegen een Ier zegt, vinden ze je echt een ‘eejit’.
